Bọng Cách

Vọng cách

Còn gọi là bọng cách, cách.

Tên khoa học  Premma integrifolia L. (Gumira littorea Rumph).

Thuộc họ Cỏ roi ngựa Rerbeaceae,

A. Mô tả cây

Vọng cách là một cây nhỏ có nhiều cành, đôi khi mọc leo, có khi có gai. Lá mỏng, hình dáng thay đổi, khi thì hình trứng dài, khi thì hình hơi bầu dục, đầu lá tù hay hới nhọn, phía cuống hơi hình tròn, dài từ 10-16cm, rộng 5-6cm, có khi tới 10cm hay hơn, mép lá nguyên hay hơi khía tai bèo. Hoa nhiều, nhỏ, màu xanh lục nhạt, mọc thành ngù ở đầu cành. Quả hình trứng màu đen nhạt, to bằng hạt đậu, xù xì, ở đầu hơi hõm, có 4 ngăn, mỗi ngăn chứa một hạt.

Toàn thân cây có mùi thơm dễ chịu, lá cũng có mùi thơm, rễ có vị hăng đắng, mùi thơm.

B. Phân bố, thu hái và chế biến

Cây vọng cách mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam và nước Lào, Cămpuchia. Còn thấy mọc ở Mangat, Ấn Độ, Inđônêxia, Philipin và châu Úc.

Thường người ta hái lá quanh năm, có nơi dùng cả vỏ, thân, rễ. Hái về rửa sạch, phơi hay sấy khô hoặc sao vàng mà dùng.

C.Thành phần hoá học

Lá chưa thấy tài liệu nghiên cứu.

Basu N.K và Dandiya P.C (1947) đã chiết từ vỏ thân hai ancaloit gọi là premnin và ganiarin.

Trong rễ có tinh dầu thơm và một chất màu vàng.

D. Tác dụng dược lý

Theo kết quả nghiên cứu của Basu N.K và Dandiya P.C thì Premnin thí nghiệm trên ếch có tác dụng giống giao cảm (sympathomimtique), nó làm giảm sức cơ của tim và làm giãn nở, dãn đồng tử.

E. Công dụng của Bọng Cách

Vọng cách chỉ mới được dùng trong phạm vi kinh nghiêm nhân dân. Ngoài công dụng làm thuốc, lá vọng cách được nhân dân dùng ăn gỏi cá.

Làm thuốc, lá vọng cách dùng chữa lị, thông tiểu tiện, giúp sự tiêu hoá. Rễ vọng cách chữa đau bụng, ăn uống không tiêu, chữa sốt.

Tại Ấn Độ, Inđônêxia lá vọng cách được dùng dưới dạng sắc uống chữa tê thấp, thấp khớp, lợi sữa cho phụ nữ mới sinh con. Mỗi ngày dùng 30-40g lá tươi hoặc 15-20g lá rễ.

Đơn thuốc có vọng cách

Chữa kiết lỵ:  Lá vọng cách tươi (30-40g), rửa sạch, vò nát thêm ít nước lã đum sôi để nguội, khuấy đều, vắt lấy nước, thêm tý đường cho ngọt mà uống. Ngày uống 1 chén 30-40ml, trẻ em dùng nửa liều. Có thể hái phơi khô hay sao vàng sắc uống (kinh nghiệm dân gian).